Poradnik: Mieszamy napędy MTB

Czy napęd Srama można zestawić z kasetą Shimano? Oczywiście, producenci mówią, że nie. Ale są tacy, co i tak to robią. Sprawdziliśmy, jakie części ulegające zużyciu da się łączyć ze sobą bez wpływu na jakość działania.

Konflikt generacji

Zarówno Shimano, jak i Sram, mają grupy napędowe w różnych segmentach cenowych. Wszystkie obecne grupy jednego producenta są wzajemnie kompatybilne. Tym samym wszystkie dwunastkowe komponenty Shimano można mieszać. Podobnie jest oczywiście z grupami Eagle Srama. U żadnego z producentów nie działa za to łączenie części ze starszych grup dziesiątkowych i jedenastkowych z dwunastkowymi.

Co się sprawdza?

Niezależne testy zużycia pokazują, że w przypadku kaset Srama istnieje duża różnica w kwestii ich wytrzymałości. Choć kaseta XX1 Eagle jest zdecydowanie droższa od GX-a, w dłuższym okresie, w związku z większą trwałością, jej użytkowanie jest tańsze. Jeśli jesteście zainteresowani, sprawdźcie detale na naszej stronie, na tej podstawie komponenty można dobrać indywidualnie.

Przez dziesięciolecia technika w rowerach górskich funkcjonowała w oparciu o zestawy klocków. Gdy tylko manetka i przerzutka tylna pochodziły od jednego producenta, pozostałe części dało się dobierać zgodnie z upodobaniami. W czasach napędów dziewięcio- i dziesięciobiegowych bez problemu można było połączyć przerzutkę Srama z łańcuchem i trybem Shimano. Ale wraz z postępującą specjalizacją komponentów MTB zasada ta zaczęła chwiać się w posadach. Uniwersalny standard HG bębenka coraz bardziej i bardziej wypierany jest przez własne warianty producentów, czyli XD (Sram) i Mico-Spline (Shimano). Jeśli ktoś chce zamontować aktualny napęd dwunastkowy Srama, nie może użyć kasety Shimano, przynajmniej bez zmiany tylnego koła albo przynajmniej bębenka.

Mimo wszystko pozostaje pytanie: czy można jeździć na dwunastkowym napędzie Srama z odpowiednią kasetą Shimano? Na przykład wtedy, gdy ma się już w domu drugi zestaw kół z dwunastkowym trybem Japończyków? Jeżdżący dużo mają jeszcze inną motywację, w przypadku części zapasowych odpowiedniki Shimano są zwykle trochę tańsze niż pasujące części Srama. Przykład? W jednym z popularnych sklepów online kaseta Sram GX Eagle kosztuje obecnie 736 złotych. Kaseta XT w tym samym sklepie kosztuje 667 złotych. Jak jednak wygląda działanie? 

Przyjrzeliśmy się wszystkim kombinacjom napędów i hamulców, jakie przyszły nam do głowy, i doszliśmy do wniosku, że w przypadku obecnych napędów dwunastkowych łączenie Srama i Shimano jest trudne. Tym samym budowanie roweru z niemal dowolnych klocków odeszło do przeszłości. Na szczęście nadal można bez problemu łączyć różne grupy jednego producenta.

Napęd

Łańcuchy, kasety i zębatki w korbie należą w rowerze do części ulegających zużyciu najszybciej. Gdy konieczna jest wymiana, rodzi się pytanie, jakie części będą pasować do roweru?

Kaseta

Kaseta pełni rolę łącznika między tylnym kołem a napędem. Odpowiednio przy zmianie trybu trzeba wziąć pod uwagę dwa kluczowe miejsca. Z jednej strony kaseta musi pasować do bębenka w piaście. Z drugiej, zębatki w trybie muszą współpracować z napędem. Aż do napędów z dziesięcioma zębatkami z tyłu wszystko było ze sobą kompatybilne. Odkąd Sram wprowadził jedenaście przełożeń i specjalny bębenek XD wszystko stało się trudniejsze, gdy chciało się zastosować tryb od innego producenta. Biorąc pod uwagę odstępy między zębatkami, nadal było to możliwe w przypadku jedenastek.

Sram vs. Shimano

Na próbach, by zgrać tryb Shimano z dwunastkowym napędem Srama, są w stanie polec nawet najbardziej doświadczeni mechanicy, ponieważ w zębatkach dwunastkowych odległości między zębatkami obu producentów nie są dokładnie takie same. Napęd z taką kombinacją będzie co prawda działać, ale na niektórych przełożeniach wydobędą się z niego dziwne odgłosy. Niektóre biegi wymagają też poprawienia dźwignią manetki. Trudno więc polecać je jako bezproblemowe.

Sram Eagle: uwaga na zakres przełożeń

Od 2021 roku do napędów Sram Eagle dostępna jest też kaseta z zębatką 52 w miejsce 50 z. W przypadku wymiany, jeśli zastanawia was, czy ją zastosować, powinniście sprawdzić, czy zamontowana przerzutka Srama także ją zaakceptuje. Producent raczej nie zaleca takiego zestawienia starszych przerzutek (ich układ równoległych dźwigni jest odrobinę krótszy) z kasetami do 52 zębów. Nasze eksperymenty jednak pokazały, że w niektórych przypadkach połączenie działa. Sukces tej kombinacji zależy od pozycji otworu w haku do przerzutki, ta w każdym rowerze jest inna. Jeśli ktoś chce być pewny, że nowa kaseta będzie dobrze działać, potrzebuje przerzutki Eagle z napisem 520% na wózku przerzutki.

Inni dostawcy, tacy jak E13, oferują uniwersalne kasety do wszystkich napędów dwunastkowych. Kaseta E13 Helix R12 jest pod względem odległości między zębatkami kompromisem, tym samym zachowuje kompatybilność zarówno z Shimano, jak i Sramem. Może to być dobre rozwiązanie, kiedy na przykład chce się połączyć koło z bębenkiem XD Srama z napędem dwunastkowym Shimano.

Specjalne rampy i różne odległości między poszczególnymi zębatkami sprawiają, że kasety Srama i Shimano są niekompatybilne. Optymalne działanie występuje wtedy, gdy kaseta pasuje do reszty napędu.

• 

• 

• 

Bębenek to miejsce połączenia między kołem i kasetą. Sram stosuje standard XD (po lewej), Shimano z napędami dwunastkowymi wprowadziło standard Micro-Spline. Kaseta Sram NX pasuje nawet do starego standardu HG (po prawej). 

Na górze: nowe kasety Eagle z zębatką 52 z nie zawsze da się bez problemu zastosować w starszych napędach Eagle. Perfekcyjnie działa tylko wtedy, gdy wózek ma napis 520%.

Kaseta E13 działa zarówno z napędami Sram, jak i Shimano.

Zębatki przednie

Wraz z wprowadzeniem przez Srama napędów z jedną zębatką z przodu zmienił się też bardzo profil zębów w przednich zębatkach. Podczas gdy Sram w pierwszej generacji 1×11 postawił na zęby o naprzemiennie zmiennej grubości (Narrow-Wide), by lepiej trzymać łańcuch na zębatce, Shimano niewiele później zaskoczyło rozwiązaniem z zadziwiająco kanciastymi zębami o jednolitej grubości. Podobnie jak w przypadku łańcuchów i kaset tu także można powiedzieć, że do napędów jedenastkowych wszystkie kombinacje były możliwe. Od wprowadzenia dwunastek nie można używać zębatek Srama z łańcuchami Shimano i na odwrót.

Możliwości dzięki zamiennikom

Każdą korbę można jednak wyposażyć w zębatki innych producentów i każdą korbę zestawić z każdym napędem. Amerykańska firma OneUp Components ma na przykład w ofercie zębatki pasujące do jedenastkowych korb Shimano z asymetrycznym rozstawem otworów, ale mające profil zębów do jedenastkowego Srama. W drugą stronę także są dostępne zębatki (np. od Alugear i Wolftooth) pasujące do standardu Direct Mount korb Sram i nadające się do użytku z łańcuchami Shimano do 12 biegów. Zębatki i korby E13 są dopuszczone do użytku do obu napędów dwunastkowych. Dzięki temu trickowi można zestawiać aktualne i starsze korby oraz napędy Shimano i Srama.

Linia łańcucha

Przy wymianie zębatek oprócz o standardzie montażu w korbie i pasującym kształcie zębów trzeba też pamiętać, by zachować odpowiednią linię łańcucha. Rowery z tyłem Boost potrzebują zębatek z offsetem 3 mm. Rowery z węższym tyłem potrzebują przesunięcia o 6 milimetrów, by utrzymać linię łańcucha.

Zębatki przednie wyglądają niegroźnie, ale tylko gdy pasują parametry, takie jak standard montażu, kształt zębów i linia łańcucha, napęd naprawdę działa dobrze. Droga na skróty okazuje się problematyczna, szczególnie gdy jeździ się w błocie.

Istnieje wiele standardów montażu zębatek. Sram i Race Face od dawna mają swój własny standard Direct Mount. Shimano w napędach jednostkowych trzymało się jeszcze rozstawu otworów 104 mm (2), w nowych napędach dwunastkowych stawia już na swój własny standard Direct Mount.

W przypadku zębatek przednich wiele firm oferuje zamienniki sprawiające, że możliwe są praktycznie dowolne kombinacje korb i napędów.

Zęby: w napędach 1×11 Shimano miało jeszcze zupełnie inny dizajn zębów niż w nowych 1×12. Różnica w porównaniu ze Sramem jest wyraźnie widoczna. Różne szerokość łańcuchów sprawiają, że łańcuchy Srama i Shimano wymagają odpowiednich zębatek.

Oprócz kształtu zębów i standardu montażu w korbie musi pasować także linia łańcucha zębatki. Linia łańcucha opisuje odległość zębatki do środka ramy. Ramy z szerokością piasty z tyłu 142 mm mają zwykle linię łańcucha 49 mm (offset 6 mm), a te zgodne ze standardem Boost zwykle linię 52 mm (offset 3 mm).

Łańcuchy 

W napędach z dziewięcioma, dziesięcioma i jedenastoma biegami nie trzeba sobie zaprzątać głowy kompatybilnością łańcuchów. Napędy z przeszłości miały taki luz między zębatkami, że wszystko dało się zestawiać. Szerokości wewnętrzne i zewnętrzne łańcuchów Shimano były przy tym identyczne w tych seriach.

W napędach dwunastkowych sprawa się komplikuje. Dwunastkowe łańcuchy Shimano są o 0,15 mm węższe w środku niż odpowiedniki Srama. Ta różnica może sprawić problemy szczególnie w przypadku przednich zębatek. Inne firmy, takie jak KMC, mają w swojej ofercie łańcuchy uniwersalne, które pasują zarówno do napędów Shimano, jak i Srama. Różnica w stosunku do oryginałów sugeruje jednak, że produkty uniwersalne mogą sprawiać problemy w miarę zużycia. Nowe łańcuchy działają perfekcyjnie. Także spinki łańcucha w przypadku napędów dwunastkowych nie są kompatybilne.

Łańcuchy uniwersalne KMC działają z dwunastkowymi napędami Srama i Shimano.

• 

• 

• 

Im więcej zębatek ma kaseta, tym cieńszy musi być łańcuch. Różnica między łańcuchami 8-, 10- i 12-biegowymi jest widoczna gołym okiem. W generacji dwunastkowej również Shimano stawia na spinki do łańcucha do ich zapinania. Każdy producent łańcuchów używa jednak swoich własnych zapinek. Łańcuchy dwunastkowe Shimano mają minimalnie węższe ogniwa wewnętrzne niż te same Srama Eagle. Jeśli ktoś używa łańcucha Shimano w napędach Srama, musi się liczyć z jego zakleszczaniem. Także w drugą stronę kombinacja nie działa idealnie.

• 

Manetka/przerzutka tylna

Kto nie chce albo nie może wybrać przerzutki Srama lub Shimano do swojego napędu, ma alternatywy. Przedstawione w 2020 napędy tajwańskiego producenta TRP są kompatybilne z wszystkimi grupami Shimano o dwunastu przełożeniach. Tym samym można skrzyżować nietkniętą manetkę Shimano z przerzutką TRP, nie przejmując się problemami z działaniem. Jeśli ktoś potrzebuje zastępczej przerzutki (albo manetki) do napędów jedenastkowych Shimano, znajdzie je u amerykańskiego producenta Box Components. Do Srama nie ma komponentów od innych producentów. Generalnie przerzutka i manetka muszą do siebie pasować. Nie da się obsługiwać przerzutki Srama manetką Shimano i na odwrót.

Można się było spodziewać, że konkurencja między Shimano i Sramem oraz coraz bardziej dopracowane rozwiązania techniczne doprowadzą do tego, że dwunastkowe napędy z Japonii i USA przestaną być kompatybilne. Mimo wszystko, szkoda. W przypadku hamulców możliwych jest zdecydowanie więcej kombinacji. Jednocześnie warto zadać sobie pytanie, czy tam, gdzie bezpieczeństwo jest wyjątkowo istotne, chcemy mieszać części?